يوگی كيست، يوگا چيست. درجات يوگی
(فایل مقاله صوتی در انتهای صفحه)
در گيتا تصريح شده است كه تمرين يوگا برای كسب هيچگونه امكانات، تسهيلات و يا دستاوردهای مادی نيست بلكه برای پايان بخشيدن كامل به موجوديت مادی است و كسی كه خواهان بدست آوردن سلامتی و يا جويای كرامات مادی است، يوگی بشمار نمی آيد. در اين كتاب، همچنين آمده است كه كمال طريقت يوگا نيل به رهايی از موجوديت مادی است و نه كرامات خارق العاده يا انجام حركات مشكل ورزشی برای فريفتن مردم معصوم . (سند اول)س
در ضمن بايد توجه داشت كه بهاكتی يوگا به مفهوم خدمت مريدانه و عاشقانه به مظهر خداوند می باشد كه در واقع از عقل و شعور به بهترين وجه آن يعنی در راه مظهرات خداوند استفاده می شود. پس در واقع، بدهی يوگا همان بهاگتی يوگا می باشد كه والاترين شكل آن است.س
بر خلاف آنچه هم اكنون در هندوستان و يا در مكاتب متظاهر غربی از يوگا به چشم می خورد، يوگی می بايست در خورد و خواب از تعادل برخوردار باشد. حال آنكه آنچه امروزه تحت اين عنوان ديده می شود، عمليات محيرالعقولی است كه طی آن شخص به اصطلاح يوگی، زبان خود را می بُرد و دوباره آنرا بجای خود می چسباند، خود را از چندين ميخ آويزان می كند، روی آتش راه می رود، خورده شيشه و خنجر می بلعد و در حالت به اصطلاح پيش رفته، قطار را با سرنشينانش از جا بلند می كند و در ضمن هفته ها با خوردن يك بادام سر می كند، به مدت طولانی نمی خوابد و غيره.س
يوگا به معنی واقعی آن در گيتا به شكل زير تعريف شده است:س
تمركز به خداوند متعال از طريق كنترل كردن حواس. يوگای حقيقی همانا عمل كردن طبق خواست و اراده خداوند است."س "
در گيتا صفحه ۲۸۹ آيه ۲ چنين آورده شده است :س
"...... زيرا هيچكس بی آنكه آرزوی ارضای حواس را ترك گفته باشد نمی تواند يوگی گردد. س"
پس يوگی می بايست كسی باشد كه به مرحله سامادهی يا تمركز ذهن به خداوند متعال رسيده باشد و بدينوسيله نيروانا يا پايان بخشيدن به موجوديت مادی را برای خود ميسر ساخته باشد. لاجرم چنين شخصی می بايست از تمامی رذايل اخلاقی پاك شده و به قول مولوی، غير حق را عدم انگاشته باشد.س
در صفحه ۲۹۰ همان كتاب، در شرح آيه ۳ می نويسد :س
س" طريق اتصال آگاهی فردی به آگاهی متعال, يوگا خوانده می شود كه می توان آنرا به نردبانی برای رسيدن به بالاترين مرتبه معرفت روحانی تشبيه كرد.س "
گیتا این نبردبان را به سه قسمت تقسیم می کند: گیانا-یوگا، دهیانا-یوگا و بهاگتی-یوگا. در این میان، آغاز راه را یوگاروروکشو[۱] و بالاترین پله، یوگارودها[۲] نام داده شده است.س
در صفحه ۲۸۸ فصل دهيانا يوگا آورده شده:س
س" ….. مشابهن آن يوگی حق جويی كه با چشمان نيمه باز به تمرين اين طريقت يوگا می پردازد نيز عميقن و باطنن خواهان ارضای نفس خويش است. اما شخصی كه در كريشنا آگاهی ( آگاهی از ذات خدا ) عمل می كند، بدون كوچكترين انگيزه ای برای نفع شخصی، فقط به منظور رضايت كل ( خداوند) كار می كند. شخص خدا آگاه عاری از هرگونه آرزوی ارضای نفس است و معيار او برای موفقيت، فقط رضايت كريشناست و بدين سان او سانياسی كامل يا يوگی كامل به شمار می آيد...."س
در آيه ای ديگر در تعريف يوگا چنين می خوانيم :س
"هنگامی گفته می شود رهرو در يوگا پيشرفته است كه با ترك هرگونه خواسته و آرزوی مادی ، ديگر نه برای كامجويی كار كند و نه مشغول
اعمال ثمرجويانه شود.س"
با اين وصف می توان به اصل مفهوم يوگی پی برد و مابين آنچه امروزه بدان يوگا اطلاق می گردد با حقيقت يوگا وجه تمايز قائل شد. همانگونه كه درويش در اصل، دارای مفهومی است و در ظاهر در اين دوران، شكلی بخود گرفته است مغاير با آن مفهوم.س
در صفحه ۲۹۹ در شرح آيه می نويسد :س
"س"…….هدف روش يوگا عبارت است از مهار ذهن و باز پس كشيدن آن از دلبستگی به محسوسات.س
در همين صفحه در شرح آيه، محور اصلی تمرينات يوگا، ذهن معرفی می شود و هدف آن را مهار ذهن و باز پس كشيدن آن از دلبستگی
محسوسات قرار داده است.سس
در شرح آیه ششم چنین می خوانیم:س
" …… ماداميكه ذهنی كنترل نشده، تمرين يوگا ( برای نمايش) صرفن اتلاف وقت خواهد بود.س ...."
به تصور اکثر یوگیان، تمرين مراحل اوليه يوگا برای يوگی كامل شدن در گرو فراهم آوردن شرايطی خاص می باشد از جمله: مسكن گزيدن در منطقه ای خلوت و مقدس مانند پراياگا، ورينداوانا و غيره كه در مجاورت رودهای مقدسی مانند رود گنگ و يا جمنا است.س
در دانشگاه سیرکمال استاد الهی، برای تمرکز بر خدا به عنوان ایجاد ارتباط قلبی با او، نیازی به یافتن مکانی ویژه و یا حالتی خاص وجود ندارد و حتی لازم نیست از کلمات و یا زبانی ویژه و دعایی از پیش تعیین شده استفاده شود. در واقع احتیاجی به ایجاد کلمه و در پی آن اصوات، برای اتصال به او نیست. استاد الهی معتقد است برای این امر، سالک می تواند در هر کجا، با هر وضعیت و با هر کیفیت و کمیتی و به هر شکلی و در
هر زمانی با او رابطه ایجاد نماید. زیرا ایجاد یک رابطه صحیح، در گرو ارتباط قلب به مبدا است.س
بنابر آنچه در آیه های فوق در گیتا آمده است، آنچه بعنوان آموزش يوگا در كشورهای غربی تدريس می شود، تنها محل درآمد مادی است و به زعم شرح نويس گيتا، سوامی پراباهودا، چنين انجمنهايی صلاحيت آموزش چنين امر مهمی را ندارند. اصولن اروپایی ها در امور معنوی شرقی ها بیش از هرچیز در پی یافتن راهی برای کسب درآمد می باشند. در کشور آلمان افراد زیادی با گذراندن چند سال و یا حتی چند ماه در کشور هندوستان و احتمالن با پرداخت مبلغی پول به سوامی و گوسوامی های خودخوانده و ناشناس، از طرف او به درجه «سادهو» نائل می آیند و با دریافت یک لقب هندی مانند «سوامی زابینه» و یا «سوامی ولفگانگ» و با یادگیری تعدادی از حرکات نرمش هندی، در یکی از شهرهای آلمان، مجوز تدریس یوگا می گیرد و بدین شکل از یک واقعیت معنوی، یک دکان معنوی ساخته می شود. گذشته از برخی موارد نادر، در دیگر کشورهای اروپایی نیز وضع به همین شکل است.س
شرايط ديگر برای انجام مراحل اوليه يوگا، همان تمركز بر ويشنو می باشد كه با صاف نگاه داشتن گردن و سر، نگاه ثابت و خيره به نوك بينی و با فكری بدون تشويش و كاملن رها از روابط جنسی انجام می گيرد. در غير اينصورت يوگا، يوگای مصنوعی از نوعی خواهد شد كه در غرب به آموزش آن می پردازند. گرچه همین امر نگاه خیره به نوک بینی نیز مورد تایید یوگی های سرشناس موخرتر مانند شری یوکتشوار، از شاگردان نامدار لاهیری ماهاسایا و راهنما واستادِ پاراموهنسا یوگاناندا، نمی باشد. او این عمل را بیهوده می دید و در امر تمرکز بر خدا بی اثر می دانست.س
به نظر می رسد كه چنين يوگايی همانند و شبيه به حالت مراقبه در ميان دراويش حقيقی گذشته می باشد كه هدف از تمركز آنها نيز جلوگيری از تفرقه فكر، معطوف ساختن آن به مظهرات خداوند برای رهايی از وابستگی ها و علايق مادی و نيل به اشراق يا به نيروانا است.س
باید در نظر داشت که در دانشگاه سیرکمال، بر طبق آموزش های استاد الهی، اصولن عبادت صحیح و پایه ای که باعث رشد روح و طی مدارج کمال روحی می شود، در گرو رعایت و اجرای حقوق بشر، حیوان، گیاه و حتی اشیاء می باشد. رعایت قوانین اجتماعی و اصول اخلاقی را استاد الهی از عواملی برمی شمرد که سالک را از مرز انسانیت نیز گذرانده به مراحل بالای سیرکمال سوق می دهد. س
برهما چاری، سالك مجردی است كه بر اساس طبقه بندی چهارگانه ای از مراحل زندگی در آشرام به فراگيری كتب مقدس و اندرزهای يك پير روحانی معتبر پرداخته و به آن پير خدمت می كند. كُلن در جامعه ودايی، يك برهما چاری می بايست از رابطه جنسی دست بشويد، اما گويا در مكتب بهاكتی، افرادی كه طبق قواعد دينی، تأهل اختيار كرده اند و در آن چهار چوب به روابط جنسی با همسر خود می پردازند می توانند به انجام فرايض پرداخته و برهما چاری خوانده شوند. اما مكاتب دهيانا و گيانا، متأهلان را نمی پذيرند. (سند شماره دوم)سس
شرايط اساسی ديگر برای انجام يوگا ، رعايت ديگانا بهيه و يا « بدون ترس » بودن است و چون بدون آگاهی از وجود خداوند و يا مظهرات آن ، مانند كريشنا ، نمی توان بر ترس فائق آمد، لذا تنها با درك صحيحی از اين مظهرات است كه شرط ديگانا بهيه مرتفع می شود. تمرين اين سری از يوگا كه كلن به سه بخش گيانا يوگا - دهيانا يوگا و بهاكتی يوگا تقسيم می شود، آمادگی ذهن برای تمرينات بدنی يوگاست که آساناهای يوگا خوانده می شود. ولی كل نردبان يوگا از ابتدا تا انجام به سه بخش ياد شده بالا تقسيم می شود كه ظاهرن هر كدام مكتبی جداگانه می باشد.س
با بازگشتن به آيه ۴۶ از فصل دهيانا يوگا ، وجه تمايز مابين يك زاهد رياضت كش و يك يوگی واقعی را در می یابيم. در صفحه ۳۳۴، يوگا را اتصال آگاهی با حقيقت مطلق متعال می داند و آنرا به كارما يوگا كه مبتنی بر فلسفه محض است و گيانا يوگا كه بيشتر حول رابطه عابدانه و عاشقانه با خداوند دور می زند و بهاكتی يوگا كه كمال نهايی تمام يوگاها يعنی معرفت كامل روحانی می باشد، تقسيم كرده است. لازم به توضيح است كه تمامی يوگاهای ديگر در واقع به مانند رودهای فرعی هستند كه در انتها به جريان اصل و يا رود مادر كه همان بهاكتی يوگا باشد می ريزند. در این میان، كارما يوگا را می توان سرآغاز راه دانست . هنگامی كه كارما يوگا به دانش و انقطاع منتج می شود، گيانا يوگا حاصل می گردد. زمانی كه گيانا يوگا به تمركز بر روح متعال از طريق شيوه های مختلف جسمانی منجر و ذهن معطوف خداوند می گردد، آشتانگا يوگا آغاز می شود و هنگامی كه انسان از اين مرحله فراتر رود به شناخت شخصيت متعال خداوند می رسد كه مرحله بهاكتی يوگاست.س
اين مراحل را می توان با مراحل چهارگانه سيركمال عرفان تعریف شده در دانشگاه سیرکمال مقايسه كرد كه پله اول آن شريعت به مثابه معطوف ساختن تعبدی حواس به مبداء است و طريقت، كه يافتن راهی به سوی خدا و ادامه دادن تمركز ذهن به سوی خداست كه عمومن بوسيله انجام اذكار و اعمالی خاص و در مکانی خاص، همراه با تعبدی نسبی صورت می گيرد و مرحله معرفت كه ساخنن خود و شناخت نفس و خدا در اين مرحله به انجام می رسد، تعبد از بین می رود و خدا در اِشلی بسیار بالاتر و حقیقی تر از مراحل پیش درک می شود و مرحله حقيقت كه در واقع مشابه همان مرحله بهاكتی يوگا يا غرق شدن در ذات خداوند است. به معنی آنكه جز خدا نمی بيند و نمی شنود و در نهايت رسيدن به تسليم و رضای اخص می باشد.س
در کتاب برهان الحق، استاد الهی، ماهیت این چهار مرحله را تشریح نموده و اثرات هر کدام از آنها را توضیح داده است.س
در هر حال در گيتا به دفعات به مفهوم يوگی واقعی برمی خوريم، از جمله در صفحه ۴۱۰ آيه ۲۳. از اين آيه چنين برداشت می شود كه يوگی به معنای واقعی، تنها كسی است كه تمامن و كاملن خود را به خدا سپرده و به روشهای مختلف يوگا از جمله كارما يوگا، گيانا يوگا، هاتها يوگا بی تفاوت مانده است.س
حدود بیش از چهار دهه پيش در تلوزيون ايران برنامه ای پخش می شد بنام «ايران زمين». در اين برنامه، نمايشات حيرت انگيز و هولناکی از شاهکارهای!! دراويش را نشان می دادند كه چگونه شمشير و يا تكه های بزرگ آجر را می بلعیدند و يا شكم خود را با خنجر می دریدند بدون آنکه از آن خون جاری شود و يا تكه های آتش را به درون دهان نهاده و مثال نقل و نبات می مكیدند و اعمالی از اين دست. حال آنكه درويش گری نيز از اصل و ریشه، همان مقوله يوگی گری بوده است. در جای خود، در مقالاتی دیگر به بررسی این امر خواهيم پرداخت كه هر دو پدیده در اصل چه بوده و چگونه به انحراف کشیده شده اند.س
در طريقت يوگا دو نوع سامادهی يا تمركز ذهن به نام سامپراگيانا – سامادهی و آسامپراگيانا – سامادهی وجود دارد: سامپراگيانا – سامادهی موقعی است كه انسان با تحقيقات گوناگون فلسفی در موقعيت روحانی قرار گيرد. ولی در آسامپرا گيانا – سامادهی كلن ارتباط با لذات دنيوی وجود ندارد وانسان در ورای لذت حواس قرار گرفته. طبق آنچه در بهاگواد گيتا آمده، يوگی واقعی كسی است كه برای مدت كوتاهی هم كه شده در حالت آسامپراگيانا – سامادهی قرار گيرد تا برای هميشه از لذات مادی دست بكشد.س
در صفحه ۳۰۹ همان كتاب در شرح آيه می نويسد: س
س" يوگيی كه آلوده روابط جنسی و مسكرات باشد، حقه بازی بيش نيست. حتی آن يوگی كه مجذوب سيدهيها ( كمالات) در طريقت يوگا هستند نيز در موقعيت كاملی واقع نيستند."س
گرچه مفهوم سيدهی بيان نشده، اما ظاهرن هر آنچه شخص را از ذكر و فكر و عمل به خدا و در خدا و برای خدا غافل دارد، يوگی را به سر مقصد منظور نمی رساند و در اينجا باز به وجه تمايزی مابين آنچه يوگی ناميده می شود با شيادان متقلب اشاره شده است. در اینجا باید متذکر شد که اکثر چنین افرادی لزومن شیاد نیستند بلکه باید آنها را بیشتر، تازه کار و یا افراد بدآموخته ای دانست که تربیت صحیح معنوی نداشته، تحت آموزشهای اصیل قرار نگرفته اند. این امر در همه ادیان و مذاهب و نحله های فکری قابل مشاهده و ردیابی است.س
مسئله ديگر كه در همانجا بدان اشاره دارد آنست كه پاك كردن أگاهی از ادراكات مادی زندگی، امری است تدريجی و اين تدريجی بودن تصفيه فكر در تز بعضی از خطوط فكری فلسفی عرفانی در اسلام و در عرفان برخاسته از اديان ديگر نيز به چشم خورده و با فلسفه استاد الهی نیز همخوانی دارد. س
در هر حال، بزرگان اين رشته معتقدند كه در اين عصر و دوره، انجام گيانا – يوگا و يا دهيانا – يوگا برای بشر دارای موانع بسيار زيادی می باشد، از اینرو می بايست به كارما – يوگا و يا بهاكتی – يوگا پرداخت. قبلن توضيح داده شد كه در طريقه بهاكتی – يوگا تعديلاتی از جمله مسئله تاهل در نظر گرفته شده كه كار را بر افرادی كه قصد پيمودن راه را از طريق اين نوع يوگا دارند، سهل تر می كند.س
تحريكات حسی ناشی از تحكم نفس، مانند خشونت، ميل جنسی، بی صبری و زياده خواهی مادی در اين گونه از يوگا راه ندارد و يوگی می بايست بر آنها تسلط يابد و به حداقل در زندگی قناعت كند. همانطور كه در عرفان برخاسته از تمامی اديان راستين بيان شده است، عامل ياری دهنده يوگی همان ايمان و عزم راسخ می باشد.س
در صفحه ۳۱۹ (۶/۳۳) در اين رابطه چنين آمده است :س
س"يوگی كه به عزم تمركزی كامل در مكانی خلوت انزوا گزيده است را نمی توان در كمال، همتای عابد و فدايی خدا به شمار آورد كه كمر همت به ميان بسته تا به بهترين وجه، همه مردم را به سمت خداشناسی هدايت نمايد."س
گذشته از برخی تفاوتات که بیشتر مربوط است به فرهنگ اجتماعی که آن نیز متاثر است از فرهنگ دینی، عمده آنچه در گشت و گذاری در بهاگاواد گیتا، کتاب مقدس هندو، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت، با مفاد آموزش های دانشگاه سیرکمال همخوانی داشته، قابل انطباق می باشد. یک یوگی تازه کار(برهماچاری) را می توان با یک سالک ابتدایی در دانشگاه سیرکمال مقایسه نمود که باید به مرور زمان مورد حمایت قرار بگیرد تا تدریجن مراحل سیرکمال را طی نموده به سطوح بالاتر پختگی روحی دست یابد. این مرحله آخر، در مکتب هندویسم، بهاکتی یوگا و در جهانبینی دانشگاه سیرکمال، مرحله حقیقت نام دارد. گرچه متد کار در سطوح اولیه متفاوت است اما در انتها، هم یک یوگی کهنه کار و هم یک سالک حقیقت یافته، یک واقعیت را درک می کنند. فرق دیگر در آن است که دستگیر و حامی، برای یوگی های هندو در بهاگاواد گیتا، شری کرشنا معرفی شده است، گرچه تاکید بر روی همه مظهرات کل می باشد(توضیح). حال آنکه در دانشگاه سیرکمال، ضمن احترام کامل و عمیق به همه مظهرات، آخرین مظهر خدا به عنوان دستگیر، محل اتکا و حامی اصلی مورد تایید است.س
تحقیق و پژوهش: فرامرز تابش
...............................................................................................................
منبع:س
باهاگاواد گیتا
...............................................................................................................
:کد مقاله در آرشیو اندیشه آنلاین آلمان-پلتفرم دانشگاه سیرکمال
d,äd ödsj-d,äh +dsj. Hk,hu d,äd
..............................................................................................................
مقاله بصورت صوتی برای نابینایان
